Το άρθρο πραγματεύεται το τέλος του ανακτορικού συστήματος στη μυκηναϊκή Ελλάδα και τη μετάβαση από τον Ασιατικό Τρόπο Παραγωγής στην οικονομία της Εποχής του Σιδήρου, η οποία ήταν βασισμένη στην ατομική ιδιοκτησία της γης. Έπειτα, από μια σύντομη παρουσίαση του ανακτορικού οικονομικού συστήματος, εξετάζονται οι αιτίες, οι οποίες οδήγησαν στις καταστροφές των ανακτόρων από πυρκαγιά γύρω στο 1200 π.Χ. Μια σειρά ενδείξεων υποβάλλει το συμπέρασμα ότι, τουλάχιστον στην περίπτωση της Τίρυνθας, πιθανόν όμως και σε άλλα ανακτορικά κέντρα, η καταστροφή υπήρξε το άμεσο αποτέλεσμα ταξικών συγκρούσεων. Στη βάση μιας συγκεκριμένης ανάλυσης των εσωτερικών αντιφάσεων της μυκηναϊκής κοινωνίας, τόσο μέσα από τις γραπτές πηγές όσο και μέσα από τα αρχαιολογικά τεκμήρια, τίθεται το ερώτημα πώς εξελίχθηκαν αυτές οι αντιφάσεις, οδηγώντας, τελικά, στην ανατροπή του Ασιατικού Τρόπου Παραγωγής. Με αναφορά στην μαρξιστική θεωρία για την ταξική πάλη, εξετάζονται τα πιθανά κίνητρα των καταπιεζόμενων τάξεων. Για συγκριτικούς λόγους, εξετάζονται σύντομα ανάλογα γεγονότα, γνωστά μέσα από γραπτές πηγές, τα οποία έλαβαν χώρα στις κοινωνίες των συροπαλαιστινιακών ακτών. Τέλος, στη βάση του συνόλου των διαθέσιμων δεδομένων για την Ύστερη Εποχή Χαλκού και σε αντιπαραβολή με την ακόλουθη κοινωνία της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου, προτείνεται ένα μοντέλο αναπαράστασης της επαναστατικής δράσης των μυκηναϊκών καταπιεζόμενων τάξεων. Στο πλαίσιο αυτό, αναπτύσσεται η άποψη πως κοινωνικές ομάδες, όπως οι qa-si-re-we /gwasilēwes/, οι οποίες εξελίχθηκαν στους κατοπινούς «βασιλῆες» των ομηρικών επών, πιθανόν να διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην πτώση του wa-na-ka /wanax/, του ηγεμόνα του μυκηναϊκού κράτους.
Κατεβάστε το άρθρο σε μορφή pdf
* PD Dr. Reinhard Jung. Österreichische Akademie der Wissenschaften. Institut für Orientalische und Europäische Archäologie (OREA).