Το άρθρο εξετάζει τις φιλοσοφικές-οντολογικές και γνωσιολογικές- προϋποθέσεις του ρεαλισμού στην τέχνη. Όχι, κυρίως, ως συγκεκριμένου καλλιτεχνικού ρεύματος, που συνοψίζει τα ιδιαίτερα αισθητικά χαρακτηριστικά του, αλλά ως μεθόδου καλλιτεχνικής δημιουργίας. Συγχρόνως, εξετάζει τους συγκεκριμένους ιστορικοκοινωνικούς όρους που συγκροτούν το πλαίσιο ανάδυσής του, ιδιαίτερα τον 19ο αιώνα, με κυριότερη αναφορά το έργο του Κουρμπέ.
Τα κυριότερα ζητήματα που θίγονται στο άρθρο είναι τα εξής:
– Η αντιμετώπιση της αντίληψης του Ν. Goodman για τον ρεαλισμό σε σχέση με τον ριζοσπαστικό σχετικισμό και αγνωστικισμό του. Η κριτική εντοπίζεται, κυρίως, στη θέση του για τη μη δυνατότητα αντικειμενικού ορισμού της πραγματικότητας και την προβολή των υποκειμενικών κατασκευών του πραγματικού ως μόνων αυθεντικών.
– Ο εντοπισμός ανάλογων απόψεων στη μεταμοντέρνα οπτική και η σημασία τους για τη θεωρία της τέχνης αλλά και την καλλιτεχνική πρακτική, όπου, τελικά αμφισβητείται η όποια αντικειμενική προϋπόθεση της ρεαλιστικής καλλιτεχνικής μεθόδου.
– Η ανάδειξη της διαλεκτικοϋλιστικής οντολογικής και γνωσιολογικής θεώρησης ως κατεξοχήν προϋπόθεσης για την ουσιαστική και πέραν των μηχανιστικών σχηματοποιήσεων κατανόηση του καλλιτεχνικού ρεαλισμού. Η σχετική επιχειρηματολογία βασίζεται, μεταξύ άλλων, σε αντίστοιχες οπτικές των Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν, Λούκατς, Μπρεχτ κ.α.
Κατεβάστε το άρθρο σε μορφή pdf
* Ο Γιώργος Μανιάτης είναι Ομότιμος καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μ.Μ.Ε. του Ε.Κ.Π.Α.