Η προϊστορία του Συμφώνου μη επίθεσης μεταξύ ΕΣΣΔ και Γερμανίας

Περιοδολόγηση στο Σύμφωνο μη επίθεσης μεταξύ Σοβιετικής Ένωσης και ναζιστικής Γερμανίας: Έχοντας επικυρώσει το Σύμφωνο μη επίθεσης με τη Γερμανία στις 23:55 της 31ης Αυγούστου 1939, η ΕΣΣΔ απέφυγε την 1η Σεπτεμβρίου μια ολοσχερή καταστροφή. Ωστόσο, το νέο στρατιωτικό-πολιτικό τοπίο δεν προμήνυε τίποτα το ευνοϊκό για τη Μόσχα – ούτε μεσοπρόθεσμα. Η εναπομένουσα ελευθερία ελιγμών εξανεμίστηκε πριν ακόμα παραχθούν σημαντικά οφέλη, και το μόνο πρακτικό αποτέλεσμα που απέμενε στη Σοβιετική Ένωση ήταν η χρονική καθυστέρηση – ο ζωτικά αναγκαίος χρόνος προετοιμασίας της χώρας για τον επικείμενο πόλεμο που θα επακολουθούσε. Δεν υπήρχαν πλέον αμφιβολίες ότι το μοιραίο ήταν αναπόφευκτο. Ένας αντικειμενικός ερευνητής μπορεί να αντλήσει συγκεκριμένα συμπεράσματα από την ομιλία του Μόλοτωφ στη Σύνοδο του Ανώτατου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ, στις 31 Αυγούστου του 1939. «Η απόφαση, σχετικά με τη σύναψη του Συμφώνου μη επίθεσης ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και τη Γερμανία», δήλωσε ο πρόεδρος του Συμβουλίου των Λαϊκών Επιτρόπων, όντας ο ίδιος Λαϊκός Επίτροπος επί των Εξωτερικών Υποθέσεων, «ελήφθη όταν οι στρατιωτικές διαπραγματεύσεις με τη Γαλλία και την Αγγλία είχαν φτάσει πλέον σε αδιέξοδο. Εφόσον οι διαπραγματεύσεις αυτές έδειξαν ότι δεν μπορούσαμε να υπολογίζουμε στη σύναψη του Συμφώνου Αλληλοβοήθειας, δεν μας έμενε παρά να αναζητήσουμε άλλους τρόπους για την εξασφάλιση της ειρήνης και την εξάλειψη της απειλής του πολέμου ανάμεσα στη Γερμανία και την ΕΣΣΔ». Ο Μόλοτωφ διατύπωσε ως εξής την ουσία του Συμφώνου της 23ης Αυγούστου: «Η ΕΣΣΔ δεν υποχρεούται να εμπλακεί στον πόλεμο ούτε στο πλευρό της Αγγλίας κατά της Γερμανίας, ούτε στο πλευρό της Γερμανίας κατά της Αγγλίας».

Periodisation of the 1939 Soviet-German Non-Aggression Pact: Having ratified at 11:55 pm of August 31, 1939, the Soviet-German Non-Aggression Pact, the USSR avoided being drawn into a total disaster on September 1st. The new military-political landscape, however, promised no good news to Moscow – not even in the mid-term. The residual freedom for maneuver evaporated before it could generate sizable benefits, and the only practical result left to the Soviet Union was the delay which it desperately needed for its preparation for the imminent war. There were no doubts left that the inevitable was unavoidable. An unbiased scholar can draw certain conclusions from Molotov’s August 31, 1939 speech at the session of the USSR Supreme Soviet. The chief of the Soviet diplomacy said: “The decision to sign the Non-Aggression Pact with Germany was made after the military talks with Great Britain and France ended in a stalemate. Since the talks showed that there was no hope of signing a mutual assistance pact, we had no other choice but to look into other possibilities for maintaining peace and eliminating the threat of war between Germany and the USSR”. Molotov’s interpretation of the August 23rd deal was that “the USSR is under no obligation to get involved in a war against Germany on Great Britain’s side, or against Great Britain on Germany’s side”.