Το παρόν, έβδομο, τεύχος της ΚΡΙΣΗΣ είναι το δεύτερο ειδικό τεύχος, του οποίου η γενική θεματική αφορά την ιστορία και την ιστοριογραφία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σύμφωνα με την πάγια αρχή της Συντακτικής επιτροπής, τα ειδικά τεύχη συντάσσονται και εκδίδονται με αποκλειστική ευθύνη των επιμελητών/τριών τους, εφόσον η πρόταση για την έκδοσή τους έχει εγκριθεί από τη Συντακτική επιτροπή. Όπως πράττουμε με κάθε ευκαιρία, καλούμε ερευνητές και ερευνήτριες που δραστηριοποιούνται στα πεδία των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών να καταθέσουν τις προτάσεις τους για θεματικά τεύχη. Οι προτάσεις οφείλουν να περιλαμβάνουν μια περίληψη της θεματικής, μια λίστα με τους/τις συγγραφείς, καθώς και μια μικρή περίληψη των συμβολών τους. Κατόπιν έγκρισης της πρότασης, οι επιμελητές/τριες σχεδιάζουν και υλοποιούν την έκδοση του ειδικού τεύχους.
Όπως ήδη αναφέρθηκε, η γενική θεματική του παρόντος τεύχους είναι η ιστορία και η ιστοριογραφία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου με αφορμή και τη συμπλήρωση (στις 9 Μαΐου 2020) 75 χρόνων από τη λήξη του που σηματοδότησε τη μεγάλη αντιφασιστική νίκη των λαών. Την ευθύνη για τον σχεδιασμό και την έκδοση του εν λόγω τεύχους φέρει ο ιστορικός Νίκος Παπαδάτος (διδάκτωρ ιστορίας του Πανεπιστημίου της Γενεύης και επισκέπτης καθηγητής στο τμήμα Ιστορίας, Πολιτικών Κομμάτων και Κοινωνικών Κινημάτων του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας, Λομονόσοφ) και συγγραφέας του πρόσφατα εκδοθέντος βιβλίου Άκρως Απόρρητο: Οι Σχέσεις ΕΣΣΔ-ΚΚΕ (1944-1952). Το τεύχος, ασφαλώς, δεν έχει αξιώσεις πληρότητας ως προς την ιστορία και την ιστοριογραφία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και πώς θα μπορούσε άλλωστε. Σημαντικό τμήμα του αφιερώνεται στη μεταφορά στο ελληνικό κοινό ενός μέρους της συζήτησης η οποία διεξάγεται αυτή τη στιγμή από ρωσόφωνους ιστορικούς και η οποία στηρίζεται σε πρωτότυπη αρχειακή έρευνα, μέρος της οποίας δημοσιεύεται για πρώτη φορά. Παρότι ορισμένες από τις μεθοδολογικές επιλογές, τις ενίοτε οξυμμένες υφολογικά εκφράσεις ή/και την ενδεχομένως ρωσοκεντρική οπτική ορισμένων ιστορικών ενδέχεται να ηχούν ανοίκεια στον ελληνόφωνο αναγνώστη, η συντακτική επιτροπή εκτιμά πως η έκδοση των εν λόγω κειμένων καθιστά διαθέσιμο στην ελληνόφωνη ερευνητική κοινότητα και ευρύτερα στο ελληνόφωνο αναγνωστικό κοινό ένα υλικό και μια συζήτηση που διαφορετικά δύσκολα θα ήταν προσπελάσιμα. Υπό αυτήν την έννοια, θεωρούμε πως το παρόν τεύχος μπορεί να συμβάλει στη σημερινή ιστορική και ιστοριογραφική συζήτηση για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σφαιρικότερη εικόνα για το παρόν αφιέρωμα θα αποκομίσει ο αναγνώστης από την «Εισαγωγή» του επιμελητή που ακολουθεί.
Κατά τη διάρκεια των προετοιμασιών για την έκδοση του παρόντος τεύχους έφτασε η θλιβερή είδηση του θανάτου του Μανώλη Γλέζου. Όπως είναι ευρύτερα γνωστό, τη νύχτα της 30ης προς 31η Μάϊου 1941 ο Μανώλης Γλέζος μαζί με τον Λάκη Σάντα αφαίρεσαν τη Γερμανική σημαία του Γ’ Ράιχ, που κυμάτιζε στην Ακρόπολη, πράξη η οποία καταγράφηκε ως η πρώτη αντιστασιακή ενέργεια στην κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη. Πέραν τούτου, ο Γλέζος συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση από τις γραμμές του ΕΑΜ και για τον λόγο αυτό καταδικάστηκε τρεις φορές σε θάνατο από τις κατοχικές δυνάμεις. Καταδικάστηκε, φυλακίστηκε, εξορίστηκε, βασανίστηκε και από το μετεμφυλιακό ελληνικό κράτος, αγωνιζόμενος για τη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Η δράση του αναγνωρίστηκε από την ΕΣΣΔ, η οποία τον τίμησε με το βραβείο Λένιν, αλλά και από τη μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Υπήρξε ενεργός πολιτικά αγωνιστής έως το τέλος της ζωής του. Για αυτούς και άλλους πολλούς λόγους, η Συντακτική επιτροπή υποδέχθηκε ένθερμα την εισήγηση του επιμελητή να αφιερωθεί το παρόν τεύχος στη μνήμη του «πρώτου παρτιζάνου της Ευρώπης».