Σκοπός του άρθρου είναι ο προσδιορισμός και η αξιολόγηση της επίδρασης που άσκησε το γλωσσολογικό άρθρο του Ιωσήφ Στάλιν «Σχετικά με τον μαρξισμό στη γλωσσολογία» (1950) στη σοβιετική μουσικολογία. Αυτό επιχειρείται μέσα από την εξέταση ορισμένων σύντομων κειμένων από μέρους σοβιετικών μουσικολόγων της εποχής (Λ. Ντανίλιεβιτς, Γ. Κρεμλιόφ κ.α.), στα οποία επεδίωκαν να διαπιστώσουν κατά πόσον τα συμπεράσματα του Στάλιν για τη γλώσσα (το ότι δεν είναι ταξικό φαινόμενο, ότι δεν ανήκει στο εποικοδόμημα κ.λπ.) ισχύουν και για το πεδίο της μουσικής. Κατ΄αυτόν τον τρόπο, με εφαλτήριο τη συμβολή του Στάλιν στη γλωσσολογία, αρχίζει μια ευρεία φιλοσοφική συζήτηση για το πρόβλημα της σχέσης της γλώσσας με τη μουσική (το αν και κατά πόσον η μουσική συνιστά ένα είδος γλώσσας, το αν ανήκει στο εποικοδόμημα κτλ.), η οποία αποδείχτηκε εξαιρετικά γόνιμη για την περαιτέρω ανάπτυξη του μαρξιστικού μουσικολογικού στοχασμού.
The aim of the article consists in the specification and evaluation of the impact, which Joseph Stalin’s linguistic article “Marxism and Problems of Linguistics” (1950) had on soviet musicology. This is carried out through the examination of some brief texts, written by soviet musicologists of the time (L. Danilevich, J. Kremlev etc.), in which they sought to find out to what extend Stalin’s conclusions on language (that it is not a class phenomenon, that it does not belong to the superstructure etc.) apply to the field of music as well. In this way, based on Stalin’s contribution to linguistics, a wide philosophical discussion takes place on the problem of the relation between language and music (if and to what extend music is a kind of language, if it belongs to the superstructure etc.), which proved to be extremely fruitful for the further development of marxist musicological thinking.
* Ο Πάνος Ντούβος είναι Δρ. Μουσικολογίας του τμήματος Μουσικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.