Η εμφάνιση της σταλινικής βίας της δεκαετίας του 1930 υπήρχε ως δυνάμει δυνατότητα ήδη από την περίοδο του Ρωσικού Εμφυλίου Πολέμου. Η σταλινική βία των ετών 1936-1938 ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με την προσπάθεια πολιτικής, οικονομικής και στρατιωτικής σταθεροποίησης του σοβιετικού καθεστώτος σε εξαιρετικά δυσμενείς διεθνείς συνθήκες. Η Σοβιετική Ένωση (ΕΣΣΔ) χρειαζόταν απαραιτήτως οικονομική ανασυγκρότηση και διασφάλιση των εξωτερικών της συνόρων. Δύο είναι λοιπόν τα βασικά κοινωνικά χαρα- κτηριστικά των «Μεγάλων Εκκαθαρίσεων» της περιόδου 1936-1938: α. η συνειδητή βία κατά των κουλάκων και των «κοινωνικώς επιζήμιων στοιχείων» της Σοβιετικής Ένωσης και β. η προληπτική βία κατά των εθνικών μειονοτήτων της ΕΣΣΔ ή σοβιετικών πολιτών διαφορετικής εθνικής καταγωγής οι οποίοι περιορίστηκαν, φυλακίστηκαν ή και εκτελέστηκαν υπό τη διεθνή «απειλή της Πέμπτης Φάλαγγας» του Φράνκο και των συμμάχων του. Η δεκαετία του 1930 ήταν για την ΕΣΣΔ μια περίοδος μετάβασης που θα καθόριζε την πορεία της για πολλά χρόνια: ήταν η εποχή όπου συγκρούονταν η ελπίδα εγκαθίδρυσης του σοσιαλισμού με την απτή πραγματικότητα της εφαρμογής των Πεντάχρονων Gosplan.
Κατεβάστε το άρθρο σε μορφή pdf
* Ο Νίκος Παπαδάτος είναι διδάκτωρ ιστορίας, επιστημονικός συνεργάτης του Global Studies Institute του Πανεπιστημίου της Γενεύης και μεταδιδακτορικός ερευνητής στα πανεπιστήμια Higher School of Economics (Mόσχα) και École des Hautes Études en Sciences Sociales (Παρίσι).