Ο Λένιν ως θεωρητικός του καπιταλισμού

Το άρθρο εξετάζει τις θεωρητικές αναλύσεις του Β.Ι. Λένιν σε δύο διαφορετικές ιστορικές συγκυρίες: Πρώτον κατά την περίοδο 1893-1899 όταν τους Ρώσους ριζοσπάστες και μαρξιστές απασχολούσε το ζήτημα του χαρακτήρα του ρωσικού κοινωνικού σχηματισμού και η στρατηγική για τη μετάβαση στον σοσιαλισμό που απέρρεε από την κατανόηση του ζητήματος αυτού· δεύτερον κατά την περίοδο από την έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι το τέλος της ζωής του, αναφορικά με το ζήτημα του «νεώτατου καπιταλισμού» και του ιμπεριαλισμού. Οι αναλύσεις του Λένιν είναι πολύτιμες για την κατανόηση ζητημάτων που επανέρχονται διαρκώς στις σύγχρονες προσεγγίσεις σχετικά με τον χαρακτήρα των καπιταλιστικών σχέσεων εξουσίας: καπιταλισμός και προκαπιταλισμός, ανάπτυξη και υπανάπτυξη, τυπική (έμμεση) και πραγματική (άμεση) υπαγωγή της εργασίας στο κεφάλαιο, εμπορικό και βιομηχανικό κεφάλαιο, μονοπώλια και ελεύθερος ανταγωνισμός, καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής και «στάδια» καπιταλιστικής ανάπτυξης.

The article examines V.I. Lenin’s theoretical analyses in two different historical conjunctures: First, during the period 1893-1899, when Russian radicals and Marxists were preoccupied with the question of the nature of Russian social formation and the strategy for transition to socialism that flowed from an understanding of this question; second, during the period from the outbreak of World War I until the end of his life, with regard to the question of a ‘newest stage’ of capitalism and imperialism. Lenin’s analyses are valuable for understanding issues that constantly recur in contemporary approaches to the nature of capitalist power relations: capitalism and pre-capitalism, development and underdevelopment, formal (indirect) and real (direct) subordination of labour to capital, commercial and industrial capital, monopolies and free competition, the capitalist mode of production, and the ‘stages’ of capitalist development.

* Ο Γιάννης Μηλιός είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας με έμφαση στην Ιστορία των Οικονομικών Θεωριών, στη Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου, και διευθυντής της τριμηνιαίας επιθεώρησης Θέσεις.