Ἡ διαλεκτικὴ μέθοδος στὸν Μὰρξ φαίνεται νὰ ἔχει γνωσιοθεωρητικὸ χαρακτήρα στὸ μέτρο ποὺ στὰ μάτια της ἡ ἀνάδειξη ἀντιφάσεων ἀνοίγει τὴν δυνατότητα ὄχι μόνο πρακτικῆς παρέμβασης στὴν κοινωνία, ἀλλὰ πρωτίστως διόρθωσης τῶν ἐννοιῶν μὲ τὶς ὁποῖες τὴν προσεγγίζουμε, ἔτσι ὥστε ἡ θεωρία μας γιὰ τὴν πραγματικότητα νὰ γίνει πιὸ ἀντικειμενική. Ἀντλώντας συμπεράσματα καὶ ἀπὸ προγενέστερες δουλειές του, ὁ συγγραφέας τοῦ ἄρθρου προτείνει μιὰ γενικὴ ἀνακατασκευὴ τῆς διαλεκτικῆς μεθόδου, θεωρούμενης ὡς κοινῆς στὸν Ἕγελο καὶ τὸν Μάρξ, μὲ ὅρους ἀντιπαράθεσης ἀντίστροφων ὑπαγωγῶν, καὶ ὑποστηρίζει ὅτι ἡ ἀναγωγὴ τῆς ἀξίας τῶν ἐμπορευμάτων στὴν ἐργασία ἀποδεικνύεται, στὸ Κεφάλαιο, μόνον ὅταν ἡ κριτικὴ ἔκθεση τῶν κατηγοριῶν τῆς πολιτικῆς οἰκονομίας φθάσει στὸ ἐπίπεδο τῆς «κυκλοφορίας». Ἐκεῖ προκύπτει μιὰ ἀντίφαση, ἡ ὁποία δὲν εἶναι ἄμεσα ἐνδοθεωρητική, ἀλλὰ ἀντιπαραβάλλει τὰ ἀποτελέσματα τῆς θεωρίας μὲ μιὰ ἀνεξήγητη ἀπὸ αὐτὰ πραγματικότητα, τὴν πραγματικότητα τῆς (δῆθεν) «αὐτοαξιοποίησης» τῆς ἀνταλλακτικῆς ἀξίας. Τὸ θέμα αὐτῆς τῆς ἀποκατάστασης τοῦ νοήματος (δηλ. τῆς ἄρσης τῆς ἀντίφασης) μὲ τὴν μεσολάβηση τῆς ἐμπειρίας θεωρεῖται εἰδοποιὸ γνώρισμα τῆς διαλεκτικῆς μεθόδου τοῦ Μάρξ, καὶ μπορεῖ νὰ ἰδωθεῖ ὡς τὸ ὑπόβαθρο τῆς θέσης τοῦ Μάρξ, ὅτι ἡ πράξη προσφέρει τὶς λύσεις γιὰ τὰ θεωρητικὰ προβλήματα στὴν κοινωνία.
Κατεβάστε το άρθρο σε μορφή pdf
* Ο Γιώργος Φαράκλας είναι καθηγητής πολιτικής φιλοσοφίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.