Ο μαρξισμός και ο φεμινισμός αποτελούν δύο θεωρητικά συστήματα, τα οποία επιχειρούν να εξηγήσουν τα κοινωνικά φαινόμενα τόσο σε ενεστώτα χρόνο όσο και στην ιστορική τους εξέλιξη. Ταυτόχρονα, συνδέονται με χειραφετητικές τάσεις εντός της κοινωνίας, δηλαδή με πολιτικές πρακτικές άρσης της ανισότητας, της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης: της ταξικής (στην περίπτωση του μαρξισμού) και της έμφυλης (στην περίπτωση του φεμινισμού). Τόσο η θεωρητική όσο και η πολιτική τους συσχέτιση, ωστόσο, απείχε πολύ από το να είναι αυτονόητη ιστορικά. Η παραδοσιακή μαρξιστική αντίληψη, η οποία εκκινεί από το έργο του Ένγκελς, ανάγει την έμφυλη καταπίεση και εκμετάλλευση στην ταξική. Η πρώτη αρχίζει και τελειώνει με τη δεύτερη και επομένως η δεύτερη είναι επικαθορίζουσα σε σχέση με την πρώτη, τόσο σε θεωρητικό-επιστημονικό όσο και σε πολιτικό-πρακτικό επίπεδο. Κατά τη δεκαετία του 1960, οι φεμινίστριες του λεγόμενου δεύτερου κύματος αμφισβήτησαν, στη βάση θεωρητικών και εμπειρικών λόγων, αυτή την αναγωγή, πυροδοτώντας την ανάπτυξη μιας πληθώρας ερωτημάτων και διανοίγοντας τις δυνατότητες για τη θεωρητική επεξεργασία της αλληλοσυσχέτισης μαρξισμού και φεμινισμού. Από την άλλη μεριά, η έλευση του τρίτου κύματος, η οποία συνοδεύτηκε από την ανάπτυξη νέων εννοιολογικών εργαλείων, όπως της διαθεματικότητας, από την αλληλεπίδραση του φεμινισμού με άλλα θεωρητικά ρεύματα, όπως τις μετά-αποικιακές σπουδές και τη queer θεωρία, αλλά και από τη σύνδεσή του με την πολιτική των ταυτοτήτων, φάνηκε να οδηγεί τον μαρξισμό και τον φεμινισμό από έναν «δυστυχή γάμο» σε ένα «συναινετικό (;) διαζύγιο».
Έχουν, όμως, έτσι τα πράγματα;
Η Εξαμηνιαία Επιστημονική Επιθεώρηση ΚΡΙΣΗ προγραμματίζει ένα αφιερωματικό τεύχος σε αυτή τη θεματική, φιλοδοξώντας να φιλοξενήσει άρθρα απ’ όλο το φάσμα των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών που αφορούν στη σχέση μαρξισμού και φεμινισμού. Ο κύριος προσανατολισμός του τεύχους είναι θεωρητικός, δίχως τούτο να αποκλείει, σε καμία περίπτωση, άρθρα τα οποία να καταπιάνονται με την πολιτική πρακτική μαρξιστ(ρι)ών και φεμινιστ(ρι)ών. Ορισμένα πολύ ενδεικτικά ερωτήματα, τα οποία επ’ ουδενί δεν εξαντλούν το εύρος της θεματικής, είναι τα ακόλουθα:
- Ποιες θεωρητικές προκείμενες του μαρξισμού είναι ασυμβίβαστες με τις θεωρητικές προκείμενες του φεμινισμού;
- Αντίστροφα, ποιοι είναι οι θεωρητικοί κοινοί τόποι μαρξισμού και φεμινισμού;
- Πώς μπορεί η φεμινιστική θεωρία να μετασχηματίσει τη μαρξιστική και το αντίστροφο;
- Πώς σχετίζεται η ταξική με την έμφυλη καταπίεση;
- Ποια είναι η σχέση του καπιταλισμού, αλλά και ευρύτερα των άλλων τρόπων παραγωγής, όπως περιγράφονται από τον μαρξισμό, με την πατριαρχία;
- Πώς συνάδει η αλλαγή των κοινωνικών σχηματισμών, στη βάση της αλλαγής των κυρίαρχων τρόπων παραγωγής, με τη διαχρονική φύση της πατριαρχίας;
- Συνακόλουθα, πώς σχετίζεται ο κατά φύλα καταμερισμός της εργασίας με τους ταξικούς διαχωρισμούς και τους τρόπους παραγωγής;
- Μπορεί, και αν ναι, σε ποιο βαθμό και με ποιον τρόπο, να συνδυαστεί η διαθεματικότητα ως εννοιολογικό και μεθοδολογικό εργαλείο με τη μαρξιστική οπτική για την κοινωνία;
- Μπορεί, και αν ναι, σε ποιο βαθμό και με ποιον τρόπο, να συνδυαστεί η queer θεωρία και/ή οι μετά-αποικιακές σπουδές με τον μαρξισμό;
- Ποιες είναι οι εννοιολογικές προϋποθέσεις συγκρότησης ενός συζευγμένου μαρξιστικού και φεμινιστικού λόγου;
Οι ενδιαφερόμενες/οι καλούνται να υποβάλουν, ως επισυναπτόμενο αρχείο, στο info@krisi.gr μια εκτεταμένη περίληψη (1000 λέξεων, συμπεριλαμβανομένων των υποσημειώσεων, αλλά εξαιρουμένης της βιβλιογραφίας) στην ελληνική ή αγγλική γλώσσα. Οι περιλήψεις θα πρέπει να σκιαγραφούν τους σκοπούς καθώς και τους θεωρητικούς και μεθοδολογικούς άξονες της εργασίας. Όλες οι περιλήψεις θα υποβληθούν σε διαδικασία τυφλής αξιολόγησης. Στο κυρίως σώμα του ηλεκτρονικού μηνύματος θα πρέπει να περιλαμβάνονται οι ακόλουθες πληροφορίες: ονοματεπώνυμο, ιδιότητα, ηλεκτρονική διεύθυνση και ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα 50, περίπου, λέξεων. Κατόπιν, θα ζητηθεί από τις/τους συγγραφείς, των οποίων οι περιλήψεις θα γίνουν δεκτές, να υποβάλουν το τελικό άρθρο προς δημοσίευση (με ανώτατο όριο τις 10.000 λέξεις). Τα άρθρα θα πρέπει να αποτελούν πρωτότυπες συμβολές.
Γλώσσα τεύχους: ελληνικά και αγγλικά
Υποβολή περιλήψεων 15/02/2023
Ειδοποίηση αποδοχής 15/03/2023
Υποβολή άρθρων 10/05/2023
Προσκεκλημένες/οι συγγραφείς:
Ειρήνη Αβραμοπούλου
Κωνσταντίνα Αντιόχου
Άντζελα Δημητρακάκη
Jiřina Šmejkalová
Στάθης Ψύλλος
Για τυχόν διευκρινιστικές ερωτήσεις, παρακαλούμε απευθυνθείτε στην συντακτική επιτροπή της
ΚΡΙΣΗΣ (info@e-krisi.gr).