Στα 1908, ο μαρξισμός ήταν ακόμα υπό διαμόρφωση. Ο Ένγκελς, ο οποίος συνέβαλε όσο κανένας άλλος στη δημιουργία του ορθόδοξου μαρξισμού, είχε πεθάνει 13 χρόνια πριν, το 1895. Η ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία στηριζόταν κυρίως στον χαρισματικό Γερμανό, Καρλ Κάουτσκυ, και στον Ρώσο φιλόσοφο, Γκεόργκι Πλεχάνοφ, για να αντλήσει επιχειρήματα υπέρ του ενγκελσιανού μαρξισμού. Στη Ρωσία, το Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα (ΣΔΕΚΡ) είχε χωριστεί σε δύο ομάδες, τους Μπολσεβίκους και τους Μενσεβίκους. Στην πρώτη δεκαετία του εικοστού αιώνα ξέσπασε μια έντονη φιλοσοφική διαμάχη εντός της Μπολσεβίκικης τάσης του ΣΔΕΚΡ σχετικά με το εννοιολογικό πλαίσιο της υπό διαμόρφωση μαρξιστικής φιλοσοφίας. Στο παρόν δοκίμιο, αφού παρουσιάσω τις συνθήκες υπό τις οποίες ο Βλαδίμηρος Λένιν αναγκάστηκε να ασχοληθεί με τη φιλοσοφία, γράφοντας το βιβλίο Υλισμός και Εμπεριοκριτικισμός: Κριτικά Σχόλια σε μια Αντιδραστική Φιλοσοφία (εφεξής Υ&Ε), θα επιδιώξω να αναλύσω την κριτική του Λένιν στον ιδεαλισμό ως «αντιδραστική φιλοσοφία». Εδώ είναι ο οδικός χάρτης. Στην ενότητα 2, παρουσιάζεται η γενεαλογία του Υ&Ε. Ειδικότερα, παρουσιάζεται ο εμπειριο-μονισμός του Μπογκντάνοφ και η υπεράσπιση του υλισμού από τον Πλεχάνοφ. Ο κύριος όγκος της ενότητας 2 αφορά τους λόγους που οδήγησαν τον Λένιν να εγκαταλείψει την αρχικά ουδέτερη στάση του απέναντι στη φιλοσοφική διαμάχη και να αναλάβει, κατ’ αποκοπή, την υπεράσπιση του υλισμού γράφοντας τον Υ&Ε. Στην ενότητα 3 αναλύεται η φιλοσοφική δομή του Υ&Ε. Αναδεικνύεται ότι ο Λένιν απλώς υπέθεσε, χωρίς απόδειξη, την κρίση ότι ο ιδεαλισμός είναι «αντιδραστική φιλοσοφία». Ειδικότερα, συζητείται η θέση του Λένιν ότι ο ‘φυσικός’ ιδεαλισμός αποτελεί μια εκλεπτυσμένη εκδοχή του φιντεϊσμού, η οποία κρίνεται έωλη. Στην ενότητα 4, η προσοχή επικεντρώνεται στην αμφιλεγόμενη διάκριση μεταξύ απόλυτης και σχετικής αλήθειας.